ในสภาพการณ์ที่ความขัดแย้งเรื่องการพัฒนาอาวุธนิวเคลียร์ของเกาหลีเหนือยังคงค้างคาอยู่ มีความเป็นไปได้ว่าประธานาธิบดีสหรัฐฯ ผู้เลือดร้อนอย่างนายโดนัลด์ ทรัมป์ อาจสั่งการให้ใช้กำลังทหารกับเกาหลีเหนือ หรือในกรณีที่เลวร้ายที่สุด อาจมีการโจมตีด้วยนิวเคลียร์ก่อนเป็นการป้องปราม ตามคำขู่ที่นายทรัมป์เคยกล่าวเป็นนัยถึง "ไฟและความพิโรธโกรธเกรี้ยว" มาแล้ว
หากเป็นเช่นนี้ เจ้าหน้าที่ระดับสูงในกองทัพสหรัฐฯ จะสามารถปฏิเสธคำสั่งที่นำหายนะใหญ่หลวงมาสู่โลกได้หรือไม่ ?
บีบีซี เรียลลิตี เช็ก (BBC Reality Check) ได้ตรวจสอบแหล่งข้อมูลหลายด้านเพื่อหาคำตอบในเรื่องดังกล่าว พบว่าเหล่านายพลทหารและผู้บัญชาการระดับสูงของกองทัพ สามารถปฏิเสธคำสั่งโจมตีด้วยนิวเคลียร์จากประธานาธิบดีได้ หากคำสั่งนั้นไม่ชอบด้วยกฎหมาย
การสั่งโจมตีด้วยนิวเคลียร์ทำกันอย่างไร ?
หากประธานาธิบดีสหรัฐฯ ต้องการสั่งโจมตีด้วยอาวุธนิวเคลียร์ สิ่งที่เรียกว่า "ลูกฟุตบอลนิวเคลียร์" (Nuclear football) ซึ่งเป็นหีบนิรภัยบรรจุเอกสารลับพร้อมทั้งการ์ดพลาสติกที่มีรหัสยืนยันตัวตนของประธานาธิบดีหรือ "บิสกิต" จะถูกเปิดออกใช้งาน
ประธานาธิบดีจะเลือกแผนการโจมตีด้วยนิวเคลียร์จากสมุดปกดำ ที่มีให้เลือกตั้งแต่การยิงขีปนาวุธลูกเดียว ไปจนถึงการยิงขีปนาวุธพิสัยไกลข้ามทวีปที่ติดหัวรบนิวเคลียร์พร้อมกันหลายลูก โดยใช้การ์ด "บิสกิต" ส่งรหัสยืนยันคำสั่งโจมตีว่ามาจากประธานาธิบดีจริง ไปยังประธานคณะเสนาธิการร่วมของกองทัพ กระทรวงกลาโหม และศูนย์บัญชาการใหญ่ทางยุทธศาสตร์ที่ฐานทัพอากาศในรัฐเนบราสกาตามลำดับ
เมื่อมีการรับรองความถูกต้องของคำสั่งแล้ว เจ้าหน้าที่ผู้ดำเนินการยิงอาวุธนิวเคลียร์ ซึ่งประจำการในฐานทัพหรือเรือดำน้ำจึงจะได้รับคำสั่งยิงเป็นลำดับสุดท้าย โดยรหัสยืนยันคำสั่งที่ส่งมานี้ จะต้องตรงกับรหัสที่ผู้ลงมือยิงอาวุธนิวเคลียร์เก็บรักษาไว้
กระบวนการทั้งหมดตั้งแต่ผู้นำสหรัฐฯ เริ่มออกคำสั่ง ไปจนถึงขั้นลงมือยิงอาวุธจริงนั้นใช้เวลานานพอสมควร โดยศาสตราจารย์ปีเตอร์ ฟีเวอร์ ผู้เชี่ยวชาญการเมืองสหรัฐฯ จากมหาวิทยาลัยดุ๊ก (Duke University) บอกว่า ประธานาธิบดีทรัมป์จะไม่สามารถสั่งยิงนิวเคลียร์ได้รวดเร็วเหมือนกับที่เขาชอบส่งข้อความทางทวิตเตอร์ เพราะต้องผ่านการยืนยันความถูกต้องของคำสั่งหลายชั้นตามสายบัญชาการเสียก่อน และถึงแม้ผู้นำสหรัฐฯจะเดินทางไปสั่งการยิงอาวุธด้วยตนเองที่ฐานทัพ ก็ยังจะต้องเสียเวลาอธิบายและหารือเรื่องการตัดสินใจดังกล่าวกับบรรดานายพลทหารก่อนอยู่ดี
คำสั่งที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย
หน่วยบริการวิจัยประจำสภาคองเกรสของสหรัฐฯ ให้ข้อมูลว่า แม้ประธานาธิบดีจะเป็นผู้เดียวที่มีอำนาจสั่งการโจมตีด้วยนิวเคลียร์ โดยไม่อาจมีผู้ใดคัดค้านหรือต่อต้านคำสั่งดังกล่าวได้ แต่ในทางทฤษฎีแล้ว รองประธานาธิบดีสหรัฐฯสามารถปลดประธานาธิบดีออกจากตำแหน่งในขณะออกคำสั่งนั้นได้ หากได้รับความเห็นชอบจากเสียงส่วนใหญ่ในคณะรัฐมนตรีว่า ประธานาธิบดีมีภาวะความคิดจิตใจไม่ปกติ
พลเอกจอห์น ไฮเทน ผู้บัญชาการศูนย์บัญชาการทางยุทธศาสตร์ของกองทัพสหรัฐฯ กล่าวในเวทีสัมมนาด้า นความมั่นคงระหว่างประเทศฮาลิแฟกซ์ว่า หากคำสั่งโจมตีด้วยนิวเคลียร์จากประธานาธิบดีไม่ชอบด้วยกฎหมาย เขาจะขัดขืนไม่ปฏิบัติตามคำสั่งนั้น
"หากคุณปฏิบัติตามคำสั่งที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย คุณจะต้องติดคุก และอาจต้องอยู่ในเรือนจำไปตลอดชีวิตเลยก็เป็นได้" พลเอกไฮเทนกล่าว
แต่ "คำสั่งที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย" นั้นได้แก่อะไรบ้าง ? ศาสตราจารย์แอนโทนี โคลันเกโล จากมหาวิทยาลัยเซาเทิร์นเมโธดิสต์ของสหรัฐฯบอกว่า คำสั่งโจมตีด้วยอาวุธนิวเคลียร์อาจขัดกับกฎหมายมนุษยธรรมระหว่างประเทศ เช่นสนธิสัญญาเจนีวา สนธิสัญญาอื่น ๆ ที่สหรัฐฯลงนาม รวมทั้งกฎหมายอื่น ๆ ที่เป็นจารีตประเพณีและแบบอย่างที่มีมาก่อน
คู่มือกฎหมายของกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ระบุไว้ว่า กฎหมายยามสงครามต่าง ๆ นั้นมีผลบังคับใช้กับอาวุธนิวเคลียร์ด้วย การสั่งโจมตีด้วยนิวเคลียร์ทั้งที่สามารถบรรลุเป้าหมายเดียวกันได้ด้วยการใช้อาวุธแบบธรรมดา หรือการโจมตีด้วยนิวเคลียร์ในสถานการณ์ที่อาจทำร้ายทั้งทหารและพลเรือนอย่างไม่เลือกหน้า ก็ถือว่าไม่ชอบด้วยกฎหมายเช่นกัน ซึ่งเจ้าหน้าที่ของรัฐตั้งแต่ระดับบนสุดไปจนถึงล่างสุดต้องเคารพต่อกฎหมายนี้ และเจ้าหน้าที่ชั้นผู้น้อยมีหน้าที่ต้องปฏิเสธคำสั่งที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายดังกล่าว
อย่างไรก็ตาม ในทางปฏิบัติแล้วเจ้าหน้าที่ในกองทัพโดยเฉพาะอย่างยิ่งนายทหารชั้นผู้น้อยอาจไม่กล้า หรือไม่สามารถปฏิเสธคำสั่งโจมตีด้วยนิวเคลียร์จากเบื้องบนได้ เพราะแรงกดดันตามสายบังคับบัญชา ทั้งไม่ทราบถึงข้อมูลเบื้องหลังการตัดสินใจโจมตีดังกล่าว ทำให้ไม่อาจพิจารณาไตร่ตรองได้ว่าเป็นคำสั่งที่ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่.