สาธุชนพุทธบริษัททั้งหลาย เคยรับทราบกันว่า พระพุทธคุณของพระพุทธเจ้านั้นมี 3 ประการ และ 9 ประการ เมื่อได้ศึกษาพระไตรปิฎกเพิ่มเติมแล้วก็ได้พบว่า ยังมีพระพุทธคุณ 8 ประการดังที่ปรากฏในพระสุตันตปิฎก ทีฆนิกาย มหาวรรค เล่มที่ 2 หน้า 235 ข้อ 302 มีข้อความว่า
ท้าวสักกะจอมเทพ ทรงประกาศพระพุทธคุณตามความเป็นจริง 8 ประการว่า
1. ตราบเท่าที่พระผู้มีพระภาคพระองค์นี้ ทรงปฏิบัติเพื่อเกื้อกูลแก่คนหมู่มาก เพื่อสุขแก่คนหมู่มาก เพื่ออนุเคราะห์ชาวโลก เพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อสุขแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เราไม่เคยเห็นพระศาสดาผู้ประกอบด้วยองค์คุณเช่นนี้ ผู้ทรงปฏิบัติเพื่อเกื้อกูลแก่คนหมู่มาก เพื่อสุขแก่คนหมู่มาก เพื่ออนุเคราะห์ชาวโลก เพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อสุขแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลายในอดีตกาลเลย ถึงในบัดนี้เราก็ไม่เห็น(ใครอื่น)นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
2. พระธรรมเป็นธรรมที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ดีแล้ว ผู้ปฏิบัติจะพึงเห็นชัดด้วยตนเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกให้มาดู ควรน้อมเข้ามาในตน อันวิญญูชนพึงรู้เฉพาะตน เราไม่เคยเห็นพระศาสดาผู้ประกอบด้วยองค์คุณแม้เช่นนี้ ผู้ทรงแสดงธรรมที่ควรน้อมเข้ามาอย่างนี้ในอดีตกาลเลย ถึงในบัดนี้เราก็ไม่เห็น(ใครอื่น) นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
3. พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ทรงบัญญัตไว้ดีแล้วว่า นี้เป็นอกุศล นี่เป็นสิ่งมีโทษ นี่เป็นสิ่งไม่มีโทษ นี่เป็นสิ่งควรเสพ นี่เป็นสิ่งไม่ควรเสพ นี่เป็นสิ่งเลว นี่เป็นสิ่งประณีต นี่เป็นสิ่งดำ นี่เป็นสิ่งขาว และเป็นสิ่งไม่มีสิ่งเปรียบ เราไม่เคยเห็นพระศาสดาผู้ประกอบด้วยองค์คุณแม้เช่นนี้ ทรงบัญญัติธรรมเป็นกุศล เป็นอกุศล เป็นสิ่งที่มีโทษ เป็นสิ่งไม่มีโทษ เป็นสิ่งควรเสพ เป็นสิ่งไม่ควรเสพ เป็นสิ่งเลว เป็นสิ่งประณีต เป็นสิ่งดำเป็นสิ่งขาว และเป็นสิ่งที่ไม่มีสิ่งเปรียบอย่างนี้ในอดีตกาลมาเลย ถึงในบัดนี้ เราก็ไม่เห็น(ใครอื่น)นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
4. ข้อปฏิบัติที่ให้ถึงพระนิพพานที่พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้นทรงบัญญัติไว้ดีแล้วแก่สาวกทั้งหลาย พระนิพพานและข้อบัญญัติย่อมเหมาะสมกัน เปรียบเหมือนน้ำจากแม่น้ำคงคากับน้ำจากแม่น้ำยมุนาย่อมกลมกลืนกันได้ เข้ากันได้ แม้ฉันใด ข้อปฏิบัติให้ถึงพระนิพพานที่พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ทรงบัญญัติไว้ดีแล้วแก่สาวกทั้งหลาย พระนิพพานและข้อปฏิบัติย่อมเหมาะสมกัน ฉันนั้นเหมือนกัน เราไม่เคยเห็นพระศาสดาผู้ประกอบด้วยองค์คุณแม้เช่นนี้ ทรงบัญญัติข้อปฏิบัติที่ให้ถึงพระนิพพานอย่างนี้ในอดีตกาลเลย ถึงในบัดนี้เราก็ไม่เห็น(ใครอื่น)นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
5. พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ทรงได้พระเสขะทั้งหลายผู้ยังต้องปฏิบัติและพระขีณาสพทั้งหลายผู้อยู่จบพรหมจรรย์แล้ว เป็นพระสหาย(แต่)ไม่ทรงติดท่านเหล่านั้น ทรงมุ่งมั่นการอยู่ผู้เดียว เราไม่เคยเห็นพระศาสดาผู้ประกอบด้วยองค์คุณเช่นนี้ ผู้ทรงมุ่งมั่นปฏิบัติธรรมด้วยการยินดีอยู่ผู้เดียว อย่างนี้ในอดีตกาลเลย ถึงในบัดนี้เราก็ไม่เห็น(ใครอื่น)นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
6. พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ทรงมีลาภเกิดขึ้นมากมาย ทรงมีคำสรรเสริญ เกิดขึ้นแพร่หลาย เห็นจะเทียบกับกษัตริย์ทั้งหลาย ผู้มีพระสิริโฉมสง่าน่ารัก แต่พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้นเสวยพระกระยาหารอย่างปราศจากความมัวเมา เราไม่เคยเห็นพระศาสดา ผู้ประกอบด้วยองค์คุณแม้เช่นนี้ เสวยพระกระยาหารอย่างปราศจากความมัวอย่างนี้ในอดีตกาลเลย ถึงในบัดนี้เราก็ไม่เห็น(ใครอื่น)นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
7. พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ทรงมีปกติตรัสอย่างไร ก็ทรงทำอย่างนั้น ทรงมีปกติทำอย่างไร ก็ตรัสอย่างนั้น ด้วยเหตุนั้นจึงเชื่อว่า เป็นผู้ทรงมีปกติตรัสอย่างไรก็ทรงทำอย่างนั้นทรงมีปกติทำอย่างไรก็ตรัสอย่างนั้น เราไม่เคยเห็นพระศาสดาประกอบด้วยองค์คุณแม้เช่นนี้ ผู้ทรงปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรมอย่างนี้ในอดีตกาลเลย ถึงในบัดนี้เราก็ไม่เห็น(ใครอื่น)นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
8. พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ทรงข้ามความสงสัย ปราศจากความคลางแคลงใจ ผู้จบสิ้นความดำริด้วยอาทิพรหมจรรย์ อันเป็นไปตามอัชฌาสัย เราไม่เคยเห็นพระบรมศาสดาผู้ประกอบด้วยองค์คุณแม้เช่นนี้ ทรงข้ามความสงสัย ปราศจากความคลางแคลใจจบสิ้นความดำริด้วยอาทิพรหมจรรย์อันเป็นไปตามอัชฌาสัยอย่างนี้ในอดีตกาลเลย ถึงในบัดนี้ เราไม่เห็น(ใครอื่น)นอกจากพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น
บรรดาทวยเทพทั้งหลายได้ฟังพระพุทธคุณแล้ว มีความยินดี เบิกบาน เกิดปีติและโสมนัส
ท่านสาธุชนทั้งหลายได้อ่านพระพุทธคุณแล้ว จงมีแต่ความปลาบปลื้ม ปีติปราโมทย์ พบแนวทางสว่างไสวนำใจสู่ความสงบร่มเย็นภายใต้ร่มพระพุทธคุณแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าโดยทั่วกัน
ดร.พระมหาจรรยา สุทฺธิญาโณ เจ้าอาวาสวัดพุทธปัญญา เมืองโพโมน่า รัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา
วันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2564 เวลา 7.53 น.