ประชาชนชาวไทยจำนวนหลายแสนคน ประกอบไปด้วย นักการเมือง ผู้สนับสนุนนักการเมือง นักเรียน นักศึกษา นักวิชาการ ข้าราชการ พ่อค้า ประชาชน ทหาร ตำรวจ สื่อมวลชน กำลังเคลื่อนไหวสร้างระบอบประชาธิปไตยกันอย่างจริงจัง ผ่านกิจกรรมต่างๆที่ล้วนสร้างความสนใจให้แก่ผู้ที่ได้รู้ได้เห็นได้รับทราบ กิจกรรมหลักๆที่ล้วนส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ประชาธิปไตยที่น่าสนใจดังต่อไปนี้
1 นักการเมือง ประชาชนกลุ่มหนึ่งที่มีความสนใจปัญหาบ้านเมือง ติดตามความเคลื่อนไหวทางการเมืองอย่างจริงจัง มีความตื่นตัวทางการเมืองสูง ได้ร่วมกันก่อตั้งพรรคการเมือง เพื่อขอโอกาสประชาชนผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง ให้เลือกตนเป็นตัวแทนเข้าไปทำหน้าที่ทางนิติบัญญัติและบริหารในสภาผู้แทนราษฎร นักการเมืองเหล่านี้เป็นเครื่องจักรสำคัญที่ขับเคลื่อนกระบวนการเรียนรู้ในระบอบประชาธิปไตย ผ่านการปราศรัย แนะนำตัว สนทนา ขอคะแนนเสียง เสนอนโยบายการบริหารประเทศ เสนอทางเลือก เสนอทางออกจากปัญหาต่างๆ นักการเมืองเหล่านี้ทำหน้าที่ปลุกประชาชนกลุ่มอื่นๆให้ตื่นมาสนใจการเมือง จนกระทั่งถึงวันเลือกตั้งและหลังจากเลือกตั้งแล้ว ถ้านักการเมืองยังคงทำหน้าที่สื่อสารกับประชาชนในเรื่องราวต่างๆได้อย่างใกล้ชิด ก็จะทำให้ประชาธิปไตยมีความใกล้ชิดกับประชาชนจนรู้สึกว่า ประชาธิปไตย คือ ส่วนหนึ่งของการดำรงชีวิต ถ้าประชาชนรู้สึกแบบนี้ ประชาธิปไตยจะมีความหมายและมั่นคงยิ่งขึ้น
2 สื่อมวลชน แม้นักการเมืองจะถือว่าเป็นกลไกหลักของกระบวนการเรียนรู้ทางการเมือง แต่ถ้าสื่อไม่ยอมเข้ามาสื่อถึงความเคลื่อนไหวทางการเมือง การรับรู้ซึ่งความเคลื่อนไหวต่างๆของประชาชนก็อยู่ในวงแคบ แต่ขณะนี้ต้องชื่นชมสื่อ ทั้งที่เป็นสื่อหลักและสื่อสมัครเล่น ล้วนทำหน้าที่สื่อความเคลื่อนไหวและแนวนโยบายของนักการเมืองต่างๆอย่างใกล้ชิด การจัดประชัน แนวความคิดและนโยบายการบริหารประเทศของนักการเมืองจากพรรคการเมืองต่างๆ หรือการดีเบต เป็นกิจกรรมการเรียนรู้ชั้นเยี่ยมที่ดึงดูดประชาชนที่ไม่สนใจการเมือง ให้หันมาสนใจการเมือง ที่สนใจอยู่บ้างก็สนใจมากขึ้น หลายคนที่ยังไม่เคยสนใจก็กลับมาให้ความสนใจและตื่นตัวทางการเมืองกันอย่างกว้างขวาง สื่อมวลชนกลายเป็นหัวใจสำคัญของกระบวนการสร้างประชาธิปไตย ที่จะสื่อสารความเคลื่อนไหวของนักการเมืองและปรากฏการณ์ต่างๆทางการเมืองและการบริหารต่างๆอย่างกว้างขวางต่อเนื่อง สิ่งสำคัญของการสื่อสารของสื่อมวลชนคือ สื่อมวลชนต้องมีอิสรภาพที่จะสื่อสารข้อมูลข่าวสารต่างๆอย่างครบถ้วน
3 เจ้าหน้าที่ของรัฐ ขณะนี้อยู่ในช่วงที่ใกล้เลือกตั้ง คือ วันที่ 24 มีนาคม 2562 ตั้งแต่เวลา 8.00-17.00 น. เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้เตรียมการเลือกตั้งโดยตรง คือ คณะกรรมการการเลือกตั้งและเจ้าหน้าที่ต่างๆไม่ต่ำกว่าแสนคน กระจายอยู่ทั่วประเทศ กำลังเตรียมการต่างๆในกระบวนการเลือกตั้งให้พรั่งพร้อมในทุกขั้นตอน มีส่วนในการเชิญชวนประชาชนผู้มีสิทธิ์เลือกตั้ง เตรียมตัวให้พร้อมที่จะไปใช้สิทธิ์ของตน ซึ่งรัฐธรรมนูญฉบับนี้ให้สิทธิ์พลเมืองไทยไปเลือกตั้งคนละ 1 เสียง แต่ละเสียงที่เลือกไปนั้นทรงคุณค่าเป็น 3 อิน 1 คือ เข้าคูหากาเบอร์เดียว คะแนนเดียวมีผลเป็นเลือก นายกรัฐมนตรี เลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อ และเลือกสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรแบบเขต ความเคลื่อนไหวแห่งเจ้าหน้าที่ของรัฐที่จัดเตรียมอุปกรณ์ต่างๆ เตรียมเอกสาร เตรียมข้อมูลที่จะใช้ในการเลือกตั้งอย่างถูกต้องตรงไปตรงมา ช่วยปลุกเร้าให้ประชาชนได้ตื่นรู้ขึ้นมาใช้สิทธิ์ของตนด้วยความหวงแหนและรู้สึกมีส่วนร่วมได้อย่างเต็มที่
4 รัฐบาล แม้การจัดการเลือกตั้งจะเป็นหน้าที่โดยตรงของคณะกรรมการการเลือกตั้ง และเจ้าหน้าที่อาสาสมัครที่จะตั้งขึ้นมาช่วยราชการเป็นการชั่วคราว แต่ทรัพยากร บุคลากรและงบประมาณต่างๆที่จะอำนวยความสะดวกให้การเลือกตั้งดำเนินไปอย่างราบรื่นทุกขั้นตอนยังต้องอาศัยรัฐบาล เป็นที่ทราบโดยทั่วไปว่า รัฐบาลนั้นต้องวางตัวเป็นกลาง ไม่ฝักไฝ่ฝ่ายใด แต่รัฐบาลก็สามารถให้ข้อมูลทุกด้านที่เป็นจริงเกี่ยวกับการเลือกตั้งได้ หากรัฐบาลไม่ตั้งอยู่ในอคติ คือ ลำเอียงเพราะรัก ชอบ ลำเอียงเพราะเกลียดชัง ลำเอียงเพราะรู้ ลำเอียงเพราะกลัว บริหารจัดการอำนวยความสะดวกต่อกระบวนการประชาธิปไตยที่เน้นการมีส่วนร่วมและการเรียนรู้อย่างตรงไปตรงมา เป็นเหตุให้ประชาชนมีความมั่นใจว่ากระบวนการประชาธิปไตยกำลังเป็นไปอย่างบริสุทธิ์ยุติธรรม ทุกฝ่ายวางใจได้ ความขัดแย้งจะลดน้อยลง เมื่อความขัดแย้งลดน้อยลง การเรียนรู้ ความหวังและความฝันต่อการสร้างประชาธิปไตย อันจะนำไปสู่การสร้างความฝัน สร้างอนาคตที่สวยงามเพื่อตัวเองและเพื่อลูกหลานจะเจิดจ้าขึ้น พลังเหล่านี้คือ น้ำและปุ๋ยอันวิเศษที่จะหล่อเลี้ยงประชาธิปไตยให้เจริญงอกงามผลิดอกออกผลเป็นความสุขความเจริญร่วมกันต่อปวงชนชาวไทยต่อไป
5 อาสาสมัครพรรคการเมือง แต่ละพรรคการเมืองย่อมมี อาสาสมัครช่วยผลักดันพรรคของตนให้ได้รับการเลือกตั้งมากน้อยตามกำลังของแต่ละพรรคการเมือง กองเชียร์พรรคการเมือง มีบทบาทไม่น้อยต่อการสร้างสรรค์ประชาธิปไตยร่วมกับประชาชนโดยตรง กลุ่มอาสาสมัครจะต้องตระหนักร่วมกันว่า พรรคของท่านจะแพ้หรือชนะไม่ใช่เรื่องสำคัญ แต่ภารกิจสำคัญ คือ การออกมาเคลื่อนไหวทางการเมืองของท่าน คือการสร้างประชิปไตยโดยตรง ขอให้ภูมิใจในส่วนนี้ แม้การแข่งขันต้องมีแพ้และชนะ แต่ขอให้เป็นการแข่งขันด้วยสติปัญญา เพื่อแสวงหาลู่ทางสร้างสรรค์ความดีงามของสังคมมากกว่าการคิดถึงชัยชนะ โดยไม่คำนึงถึงความดีงามและถูกต้องใดๆ จะต้องคำนึงถึงความถูกต้องดีงามก่อนเรื่องแพ้ชนะ หากการเลือกตั้งเป็นไปด้วยกระบวนการที่ถูกต้องดีงาม หลังการเลือกตั้งประเทศก็จะมีรัฐบาลที่สมานฉันท์โดยธรรมคือความถูกต้อง แต่ถ้าชัยชนะต่างๆได้มาด้วยการผิดกฎหมาย ผิดศีลธรรมด้วยอำนาจของความโลภ โกรธ หรือความหลง ความวุ่นวายในนามของประชาธิปไตยก็จะเกิดขึ้นอีก ทั้งๆที่ไม่ใช่ความผิดของประชาธิปไตย แต่เป็นความผิดของคนที่ละโมบโลภมากแท้ๆ สุดท้ายเมื่อความขัดแย้งบานปลายประชาธิปไตยก็จะต้องถึงแก่ความตาย ทั้งๆที่ยังไม่ได้มีความผิดสมควรตาย การช่วยให้การเลือกตั้งเป็นไปอย่างบริสุทธิ์ยุติธรรมสุจริตทั้งเบื้องต้น ท่ามกลางและที่สุด คือการทำนุบำรุงระบอบประชิปไตยให้เจริญงอกงามอย่างมั่นคง และเป็นแนวทางที่ป้องกันการรัฐประหารอย่างมีประสิทธิภาพที่สุด
สิ่งที่ปวงชนชาวไทยควรตระหนัก ก็คือ แม้เสรีภาพ และความเสมอภาคจะเป็นหัวใจสำคัญของกระบวนการประชาธิปไตย แต่สิ่งที่ต้องไม่ลืมคือ หลักภราดรภาพ คือ ความเป็นฉันพี่น้องร่วมชาติเดียวกัน เมื่อตระหนักได้ว่า พวกเราทุกคนล้วนเป็นพี่น้องกัน ไม่พึงใช้เสรีภาพและความเสมอภาคที่มีอยู่ตามหลักกฎหมายและอุดมการณ์ประชาธิปไตย ไปทำลายบุคคลอื่นให้ได้รับความเสียหาย แต่ควรใช้เสรีภาพและความเสมอภาคในการใช้สติปัญญาเพื่อสร้างสรรค์จรรโลงประเทศชาติของเราให้มีความเจริญรุ่งเรืองที่พี่น้องไทยจะได้อยู่ร่วมกันอย่างสงบร่มเย็นเป็นสุข จะเป็นภูมิคุ้มกันประชาธิปไตยที่มีความเข้มแข็งมั่นคงสืบไป
วัดพุทธปัญญา เมืองโพโมน่า รัฐแคลิฟอร์เนีย
วันที่ 2 มีนาคม 2562 เวลา 14.30 น.