เมื่อคุยกันจนทำความเข้าใจชัดเจนเรื่องวิถีพุทธที่จะนำไปสู่สันติภาพแล้ว เจ้าหน้าที่ทั้งสองคนนั้นก็ปรารภว่า จะมีการประชุมเล็กๆที่สำนักงานพันธมิตรศาสนาเพื่อสันติภาพโลกขึ้น ถ้าท่านได้ไปร่วมน่าจะเป็นประโยชน์ต่อการประชุมในครั้งนี้มาก
เมื่ออาตมาได้ยินเจ้าหน้าที่ปรารภแบบนั้นก็บอกว่า
“ถ้าพวกเธอปรารถนาจะให้มาประชุมด้วยก็ยินดีที่จะมาเพราะจะเป็นประโยชน์แก่โลกร่วมกัน ความปรารถนาของเธอทั้งสองเป็นความปรารถนาดี กระแสแห่งสันติก็เกิดขึ้นในใจของเธอแล้ว เมื่อได้ลงมือเคลื่อนไหวตามความปรารถนาดีนี้สันติภาพเกิดทันทีในใจและในกลุ่มที่จะจัดการสนทนากัน”
รุ่งขึ้นวันที่ 18 มกราคม 2561 อาตมาเดินทางจากวัดไชยมงคลมายังวัดพุทธปัญญา ได้รับอีเมล์นิมนต์เข้าร่วมประชุม โดยเขียนจุดประสงค์ว่า เพื่อศึกษาแนวทางสันติภาพจากคัมภีร์ของศาสนา แต่ละศาสนา แล้วร่วมกันสร้างสันติภาพให้แก่โลกตามแนวทางของตนๆ อาตมาจึงตอบรับไปว่า จะต้องเดินทางไปร่วมประชุมอย่างแน่นอน
การเดินทางจากวัดพุทธปัญญา เมือง Pomona ไปเมือง Fairfield นั้น มีรถบัสโดยสาร Greyhound เดินทางไปถึงโดยสะดวก โดยออกเดินทางตอนพลบค่ำเวลา 19.35 น. จากสถานีรถโดยสาร Greyhound เมือง Claremont ไปถึง เมือง Fairfield เวลา 7.55 น. ในวันรุ่งขึ้น รถบัสแบบนี้ทำเวลาได้ดี จอดตรงเวลาตามที่กำหนดไว้ทุกสถานี
วันที่ 26 มกราคม 2561 เวลา 19.35 น. ออกเดินทางจากสถานีรถบัส Greyhound ไปถึงเมือง Fairfield แล้วจอดที่สถานี Suisun City ซึ่งอยู่ใกล้กับสถานีรถ Amtrak หากผู้โดยสารจะไปทำธุระในเมือง San Francisco หรือ Sacramento ก็เดินทางต่อไปทางรถไฟอย่างสะดวก
อาตมาเดินทางไปถึงสถานีจอดรถ Greyhound เมือง Suisun เวลา 7.55 น. พระมหาเกษตร ปัญญาทีโป และอุบาสกคนหนึ่งมารอรับตรงตามเวลาแล้วเดินทางไปพักกันที่วัดไชยมงคลเพื่อรอเวลาประชุม เวลา 17.00 น.
เมื่อพักผ่อนหายเหนื่อยกับการเดินทางพอสมควร จึงจัดรายการถ่ายทอดสด ธรรมทานจากวัดพุทธปัญญา ภาคธรรมสัญจร โดยกล่าวว่า
“สันติภาพและความขัดแย้งจะมีได้ ต้องอาศัยหลักธรรมที่สำคัญ คือ มีความเมตตาในใจคิดอะไร ก็ประกอบด้วยเมตตา มีความเมตตาทางวาจา จะพูดอะไร ประกอบด้วยเมตตา มีความเมตตาทางกายจะแสดงสิ่งใดให้คนอื่นทราบต้องแสดงออกด้วยความเมตตา มีเป้าหมายดีๆร่วมกัน เช่นเรื่องสันติภาพ และข้อสำคัญต้องเคารพกฎหมายหรือหลักการใดๆที่เมื่อปฏิบัติร่วมกันแล้ว ไม่มีการเบียดเบียนด้วยกายวาจาและใจ”
เมื่อจัดรายการธรรมทานจบแล้วได้สนทนาธรรมกันหลายเรื่องก่อนที่จะร่วมฉันภัตตาหารเพล ซึ่งวันนี้มีญาติโยมผู้ใจดีหลายคนได้มาทำอาหารที่วัดและนำอาหารมาเลี้ยงเพลด้วยในบรรยากาศอันเปี่ยมด้วยมิตรภาพทั้งฝ่ายอุบาสก อุบาสิกา และพระสงฆ์ที่ทำหน้าที่ประจำอยู่ที่วัดนี้ 5 รูปด้วยกัน เมื่อพระสงฆ์สามัคคีมีน้ำใจต่อกันความสุขก็เกิดขึ้นได้ ดั่งที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า
“สุขา สังฆัสสะ สามัคคี ความสามัคคีของหมู่คณะนำความสุขมาให้”
ความสุข ความสามัคคีและสันติภาพจะมาพร้อมกันเสมอ
ช่วงบ่ายได้เตรียมตัวหาข้อมูลที่จะเข้าประชุม พระสงฆ์ที่วัดนี้หลายรูปใฝ่รู้และกระตือรือร้นในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา จึงสนทนาธรรมและแลกเปลี่ยนงานเผยแผ่กันมิรู้เบื่อหน่าย ทั้งด้านธรรมะ ภาษาอังกฤษที่จะใช้สื่อธรรมะและภาษาธรรมที่ควรทำความเข้าใจ
เวลา 16.30 น. ออกเดินทางไปสู่สถานที่ประชุม เป็นสำนักงานประสานงาน มีห้องทำงานเล็กๆ เมื่อไปถึงมีคนหนุ่มสาวสิบกว่าคนมารออยู่ก่อนแล้ว มีศาสนาจารย์จากญี่ปุ่นและผู้ทรงคุณวุฒิชาวฮินดู เป็นผู้นำศาสนาที่จะมาตอบปัญหาในคืนนี้
เวลาประมาณ 17.10 น. การประชุมเริ่มขึ้น การประชุมมิได้เริ่มที่นี่เอง แต่เป็นการประชุมโดยใช้สื่อทางไกลแบบสมัยใหม่ (Teleconference) มีจอโทรทัศน์จอใหญ่วางตรงหน้าห้อง จากนั้นการถ่ายทอดสด การสนทนาก็เริ่มขึ้น มีผู้นำศาสนาจากทุกมุมโลกมาเข้าเครือข่ายถ่ายทอดสดโดยมีศูนย์ประสานงานใหญ่อยู่ที่มหานครลอสแอนเจลิส หัวข้อสนทนาในวันนี้ ชื่อภาษาอังกฤษว่า The promised temple ถ้าแปลออกสำนวนศาสนาคริสต์ก็แปลว่า วัดในพันธสัญญา แต่ถ้าแปลตามความหมายเชิงพุทธก็แปลว่า วัดในอุดมคติ
ผู้นำศาสนาส่วนใหญ่เป็นชาวคริสต์และอิสลามจากหลายประเทศเข้าสู่เครือข่ายอภิปรายโดยชี้ไปว่า วัดตามพันธสัญญา ของคัมภีร์ตนนั้นว่า อย่างไร วัดต้องจัดกิจกรรมต่างๆเพื่อสนองตอบพันธสัญญานั้นอย่างไร
ดูเหมือนว่า การอภิปรายระหว่างศาสนาทั้งคริสต์และอิสลาม พันธกิจของสุเหร่า และของโบสถ์จะไม่แตกต่างกัน คือ มองว่า ศาสนสถาน คือ บ้านของพระเจ้า พันธกิจของ
ศาสนสถานก็ คือ การนำคนเข้าหาพระเจ้า และศึกษารักษาคำของพระเจ้าไว้ กิจกรรมใดๆกระทำได้แต่จะต้องสอดคล้องกับพันธกิจนี้ ที่กล่าวมานี้ เป็นภาพกว้างๆที่ท่านผู้คงแก่เรียนทางศาสนาในแต่ละมุมโลกได้แสดงความเห็นออกมา แต่รายละเอียดที่เกี่ยวข้องกับคัมภีร์ มีอีกมากมาย แต่ละท่านที่ได้รับเชิญให้พูดล้วนเป็นนักพูดที่มีทักษะในด้านศาสนาและการสื่อสารเป็นอย่างดี
นับเป็นการประชุมที่ทันสมัยใช้เทคโนโลยีมาสนองตอบงานทางศาสนาได้อย่างเหมาะสม เป็นประโยชน์สูงสุดและประหยัดสุด การประชุมศาสนาเพื่อสันภาพโลกระดับใหญ่ๆที่เคยจัดขึ้นต้องเสียค่าใช้จ่าย ทั้งค่าเดินทาง ค่าอาหารและค่าที่พักของผู้ร่วมประชุมจากประเทศต่างๆจำนวนมหาศาล แต่การประชุมทางไกล (Teleconference) ใช้สื่อแบบนี้ แทบจะไม่มีค่าใช้จ่ายอะไรมากมาย
การประชุมครั้งนี้ เสียงการประชุมออกมาชัด แต่โปรแกรมที่ใช้ คือ โปรแกรม Skype ไม่คมชัดเท่า Facebook Live จึงแนะนำเจ้าหน้าที่ไว้ว่า การประชุมถ่ายทอดสดต่างๆมักจะใช้โปรแกรม Facebook Live เจ้าหน้าที่ประสานงานก็บอกว่า จะรับไว้พิจารณาและเสนอผู้จัดถ่ายทอดในครั้งต่อไป
เมื่อการประชุมทางไกล (Teleconference) จบลงแล้ว การสนทนาในห้องประชุมเล็กนี้ก็เริ่มขึ้นด้วยการถามผู้นำศาสนาที่นั่งอยู่สามคนนี้ว่า วัดในอุดมคติตามความหมายของท่านเป็นอย่างไร
ศาสนาฮินดูขอตอบก่อน คำตอบก็คล้ายๆกัน คือ มัณฑิล หรือ วัดในศาสนาฮินดู เป็นศาสนสถานที่บูชาพระเจ้า ขนาดของวัดไม่เป็นประมาณ สร้างขึ้นตามกำลังศรัทธาของประชาชนผู้มุ่งหวังให้เป็นศูนย์กลางแก่การบูชา หรือ แม้แต่ไม่มีศาสนสถาน ศาสนาฮินดูก็ประกอบพิธีบูชาพระเจ้าได้ เพราะศาสนาฮินดูเป็นศาสนาแบบง่ายๆ ที่กระจายตัวออกไปอย่างไม่มีกำหนด แม้แต่ตนเองก็เป็นวัดได้ถ้ามีการบูชาพระเจ้าอย่างสม่ำเสมอ
ศาสนาจารย์ชาวญี่ปุ่น ก็ชี้ว่า ศาสนสถาน หรือ วัด เป็นสถานที่ประกอบพิธีกรรมและจัดกิจกรรมต่างๆของผู้มีศรัทธา คนญี่ปุ่นส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ แต่ความเชื่อและพิธีกรรมต่างๆแตกต่างกันมาก จึงมีลัทธินิกายของพุทธศาสนาอีกมากมาย การแยกตัวออกไปเป็นนิกายเพื่อความเป็นอิสระในการทำพิธีกรรมและอบรมสั่งสอนตามวิถีแห่งตน
ฟังดูกิจการพุทธศาสนาในญี่ปุ่นค่อนข้างอิสระและมีความยืดหยุ่น ไม่มีการบริหารหรืออำนาจรวมศูนย์ที่ควบคุมดูแลและตัดสินความผิดให้คุณและโทษ แต่ละนิกายก็อยู่กับศาสนิกของตน ไม่กระทำผิดกฎหมายบ้านเมืองที่ตนอาศัยอยู่ แล้วก็ทำพิธีกรรมไปตามความเชื่อ วัดใครวัดคนนั้นไปไม่ก้าวก่ายแทรกแซงซึ่งกันและกัน ใครนับถืออาจารย์คนไหนก็มอบตัวเป็นศิษย์ศึกษาสืบทอดกันไป ลักษณะวัดจึงเป็นส่วนบุคคลหรือหุ้นส่วนกันแต่ไม่มีความหมายแบบวัดในประเทศไทย วัดในญี่ปุ่นสามารถมอบหมายให้ทายาทของตระกูลดูแลได้ต่อไปถ้าสามารถดำรงศรัทธากับสมาชิกได้
อาตมาได้รับนิมนต์ให้พูดในประเด็นนี้เป็นคนสุดท้ายจึงพยายามที่จะพูดให้กระชับที่สุดโดยเริ่มต้น วัดตามความหมายดั้งเดิม เช่น เวฬุวนาราม ซึ่งแปลว่า ป่าไม้ไผ่อันน่ารื่นรมย์ จะมีคำว่า อาราม เป็นภาษาบาลี แปลว่า สถานที่อันน่ายินดี หรือเข้าใจกันง่ายๆ วัด คือ สถานที่อันสงบ ทางกาย ทางจิต อันเป็นเหตุให้กิเลสสงบ หรือ เรียกตามศัพท์ภาษาบาลีว่า กายวิเวก สงบกาย จิตตวิเวก สงบใจ อุปธิวิเวก สงบเป็นอิสระจากกิเลส
วัดในอุดมคติตามคัมภีร์พระพุทธศาสนาก็จะต้องจับหัวใจสำคัญที่คำว่า อาราม คือ เป็นสถานที่น่ายินดี เป็นที่สงบกาย สงบใจ และเป็นที่สงบกิเลส
หากมองตามคัมภีร์ในพระพุทธศาสนา วัดในยุคเริ่มต้นจะไม่มีอาคารสถานที่เป็นหลักแหล่ง พระพุทธเจ้าและพระสงฆ์จะอยู่อาศัยตามโคนไม้หรือถ้ำหรือแม้แต่กองฟาง กาลเวลาผ่านไปหลายปี จึงมีการสร้างศาสนสถานขึ้นเพื่อให้พระสงฆ์ที่เดินทางได้พักชั่วคราวแล้วเดินทางต่อไป ไม่เป็นที่พักอาศัยที่ถาวร
วัดในพระพุทธศาสนาจึงมีได้ทุกที่ถ้าที่นั่น น่ายินดี มีความสงบ ลักษณะทางกายภาพของวัดจึงไม่ตายตัวยืดหยุ่นไปตามเงื่อนไงต่างๆที่แวดล้อม แต่หัวใจของวัดต้องรื่นรมย์ น่ายินดี และมีความสงบเพียงพอ เพื่อเป็นที่สะสมความสงบสุดท้ายอันได้แก่ มีอิสระจากการรบกวนของกิเลสทั้งปวง
วัดควรทำสิ่งใดเพื่อสนองตอบอุดมคติแห่งความน่ายินดีและเพิ่มพูนความสงบ
1 เป็นสถานที่ศึกษาพระไตรปิฎกเพื่อ รักษาสืบทอดหลักคำสอนของพระพุทธเจ้าให้ยังคงดำรงอยู่อย่างมั่นคงถูกต้องครบถ้วน
2 เป็นสถานที่ภาวนาเพื่อพัฒนาความตื่นรู้ให้เกิดขึ้นแก่ผู้แสวงหาความตื่นรู้สู่ความสงบ
3 เป็นสถานที่ปลอดจากกิจกรรมอันทำลายความสงบเช่น มหรสพทุกชนิด
4 เป็นสถานที่ที่พุทธศาสนิกชนรู้สึกเบาสบายผ่อนคลายจากบรรยากาศทางธุรกิจและการแข่งขันที่ได้พบมาทุกเมื่อเชื่อวัน
5 เป็นสถานที่แห่งการแบ่งปันและสร้างสรรค์มิตรภาพ ความดี ความรู้ที่มุ่งสู่จุดหมายเดียวกันคือ สันติสุขภายในและสันติภาพภายนอก
6 เป็นศูนย์รวมแห่งชุมชน ผู้แสวงหาความสะอาด สว่าง สงบทางจิตใจ
7 เป็นสถานที่เยียวยาความรู้สึกยามพลัดพรากจากบุคคลผู้เป็นที่รัก หรือพบวิกฤตใดๆที่ยากแก่การเยียวยาแก้ไข
8 เป็นสถานที่ที่จัดกิจกรรมต่างๆที่ส่งเสริมความเมตตา กรุณา สติปัญญาและไม่เห็นแก่ตัว
9 เป็นสถานที่ที่เฝ้าพระพุทธเจ้าด้วยการปฏิบัติธรรมตามพระพุทธเจ้าดำรัสว่า “ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นเห็นเรา”
อาตมาได้แสดงความเห็นคร่าวๆในเรื่องวัดในอุดมคติแนวนี้ เมื่ออภิปรายเรื่องนี้แล้ว ได้ยกประเด็นต่างๆขึ้นมาศึกษาอย่างกว้างขวางอีกหลายประเด็นจนกระทั่งเวลา ประมาณ 20.00 น. จึงปิดการประชุม เมื่อปิดการประชุมแล้วเจ้าหน้าที่นำน้ำชาและน้ำส้มมาถวายพระ ส่วนผู้เข้าร่วมประชุมทานอาหารว่าง ซึ่งฝ่ายต้อนรับจัดอาหารมังสวิรัติไว้ต้อนรับ เพื่อให้ทุกคนรับประทานได้อย่างสบายใจโดยไม่ต้องห่วงว่า เนื้อใดรับประทานได้ เนื้อใด รับประทานไม่ได้
ผู้เข้าร่วมประชุมส่วนมากเป็นนักศึกษาที่กำลังศึกษาสาขาต่างๆในระดับปริญญาตรีและปริญญาโท จากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนียสาขาต่างๆ เช่น มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เดวิด เบิร์กเลย์ ซึ่งทุกคนมีความกระตือรือร้นในการศึกษาเรียนรู้มาก ในช่วงเลี้ยงอาหารว่าง หลายคนรับอาหารมาถือไว้แต่ยังไม่ยอมรับประทาน คงสนุกสนานกับการถามปัญหาต่างๆในทางพระพุทธศาสนาที่เขาอยากจะรู้และนำไปสู่การปฏิบัติในชีวิต เพื่อความสงบสุขทั้งในด้านการเรียนและการทำงาน
นักศึกษาหลายคนเปิดเผยว่า ตนเองไม่มีศาสนา อันเป็นค่านิยมคนรุ่นใหม่ที่อยากจะแสดงตนว่า เป็นคนอิสระ
อาตมาก็บอกเขาว่า การที่เธอไม่นับถือศาสนาใดเลยนั้นมีข้อดีหลายอย่าง ข้อแรกคือ เมื่อไม่ถูกผูกติดอยู่กับศาสนาใดๆ โอกาสที่จะขุดค้นสิ่งดีๆจากศาสนาต่างๆในโลกนี้ก็มีมาก แต่ในเมื่อเธอมีชีวิตอยู่อย่างคนปลอดศาสนา ก็ขอให้คุณปลอดจากสิ่งนี้ด้วย คือ ปลอดสุรา ปลอดบุหรี่ ปลอดยาเสพติดทุกชนิด ปลอดจากการคบคนชั่วเป็นเพื่อน ปลอดจากการสนใจการพนัน ปลอดจากการท่องเที่ยวเฮฮาสนุกสนานในยามค่ำคืนดึกดื่น จิตใจปลอดจากความเกลียดชัง ทำ พูดและคิด ด้วยความตื่น รู้เสมอ มีเมตตาเป็นพื้น แม้มิได้ติดตราว่า เป็นศาสนาอะไรก็ดำรงชีวิตอยู่ในโลกนี้อย่างปลอดภัยได้แล้ว เพราะภารกิจของศาสนาทุกศาสนาสร้างความรู้สึกมั่นคงและปลอดภัยให้แก่มนุษย์
แม้เธอจะไม่ได้ประทับตราว่า เธอสังกัดศาสนาอะไร แต่ถ้าพวกเธอมีชีวิตด้วยความรู้สึกมั่นคงและปลอดภัย เท่ากับว่า เธอมีทุกศาสนาในตัวคนคนเดียว หรือ Multiple in one ทีเดียว
เมื่อกล่าวจบทุกคนพอใจกับคำตอบที่เปิดกว้างในการแสวงหา แต่จะต้องห่างไกลจากสิ่งชั่วร้ายที่จะเข้ามาทำลายความมั่นคงและปลอดภัยในชีวิต
นับเป็นการสนทนาธรรมที่ผ่านคลายได้สาระรื่นเริงบันเทิงในการแสวงหาความรู้ร่วมกัน นักศึกษาผู้ชายคนหนึ่งบอกว่า
“เริ่มทึ่งและศรัทธาท่านตั้งแต่บอกว่า นั่ง Greyhound มาคุยกับพวกเราแล้ว ท่านเดินทางสิบสองชั่วโมงเต็มเพื่อมาพบพวกเราเพียงไม่กี่คน น่าประทับใจจริงๆ”
อาตมาบอกเขาว่า
“วันนี้ถือว่า การเดินทางรอนแรมมาของอาตมาเกินคุ้มค่า เพราะ หากมีวัยรุ่นสนใจธรรมะอย่างกระตือรือร้นแบบเธอเพียงคนเดียว แล้วนำไปปฏิบัติจริง ก็มีคุณค่ามากมายเหลือคณานับ การปฏิบัติดีของเธอทำให้พ่อแม่ชื่นใจ ในอนาคต เมื่อเธอตั้งครอบครัว คนในครอบครัวของเธอก็ชื่นใจ เมื่อเธอทำงานกับเพื่อนร่วมงาน เพื่อนร่วมงานและคนที่มาใช้บริการชื่นใจและเป็นสุขที่ได้พบเธอ การแสวงหาสัจธรรมและสันติสุของเธอจะนำมาซึ่งประโยชน์ที่ยั่งยืน และนี่อาตมาก็ได้มาพูดกับนักศึกษาที่แสนจะกระตือรือร้นถึง 16 คน สันติสุขและสันติภาพจะกว้างขวางแค่ไหน เธอลองคิดดู ยิ่งถ้าสมมติว่า เธอผู้รักสันติภาพอาจจะได้เป็นประธานาธิบดีคนต่อไปของสหรัฐอเมริกา สันติภาพก็จะแผ่กว้างไกล ออกไป ไม่ต้องผวากับคนบ้าและนักค้าสงคราม เหมือนทุกวันนี้ ขอบคุณพวกเธอทุกคนนะ ฉันเดินทางมาด้วยความสุขและกลับไปด้วยความสุข รอวันกลับมาพบกันอีก”
การสนทนาสิ้นสุดลงอย่างสนิท เมื่อเหลือบเห็นนาฬิกาข้างฝาจะชี้ไปที่สามทุ่ม 15 นาที จึงกล่าวคำอำลาราตรีสวัสดิ์
อาตมาได้นำกิจกรรมงานเผยแผ่พระพุทธศาสนากับเยาวชนคนหนุ่มสาวที่สนใจสันติภาพมาเล่าสู่กันฟังก็ขอจบแค่นี้นะ ขอสันติสุขจงบังเกิดในใจ ขอดวงใจทุกดวงจงเปี่ยมด้วยเมตตา ขอสันติภาพจงแผ่กว้างไกลด้วยดวงใจแห่งเมตตา ที่ประสานกันอย่างกลมกลืนไร้ขอบเขต ไม่มีที่สุดไม่มีประมาณเทอญ
วันที่ 29 มกราคม 2561 เวลา 6.04 น.
วัดพุทธปัญญา เมืองโพโมน่า รัฐแคลิฟอร์เนีย